Legendarisch Brocéliande

25 / 10 / 2023
Brocéliande

Robert Wace achterna

Op zoek naar een rustige bestemming die mystiek, romantiek, een aardige brok geschiedenis en een stevige portie natuur weet te verenigen? Wat dacht je van een trip naar Brocéliande, een mythisch woud in het binnenland van Bretagne, waar het leven zelfs anno 2023 nog aan een rustiek tempo zijn gang weet te gaan?

Nog nooit van Brocéliande gehoord, zeg je? Geen probleem, je bent niet de enige, anders was de streek al lang door hordes toeristen onder de voet gelopen. Dat zou jammer zijn, want de serene, landelijke sfeer die er hangt is bijna uniek te noemen.

Sinds de vroege middeleeuwen

Brocéliande is alles behalve een vondst van één of ander modern publiciteitsbureau dat een vakantiebestemming wil promoten. Het legendarische woud van Brocéliande wordt reeds in het jaar des Heren 1160 vernoemd in Roman de Rou, de in vers geschreven kroniek van de  dichter Robert Wace die handelt over de geschiedenis van de vroegste hertogen van Normandië. 

Wace, geboren op Jersey en opgegroeid in Caen, baseerde zich daarbij waarschijnlijk op oeroude legenden, want na het schrijven van zijn kroniek ging hij zelf op zoek naar de mystieke plaatsen die hij in zijn werk beschrijft. Totaal teleurgesteld kwam hij van een kale reis terug. Nergens kon hij harde bewijzen vinden van de mystieke gebeurtenissen die in de sagen werden vermeld.

Les Forges de Paimpont

De plaatsen die in verband met die verhalen vernoemd werden, vond hij blijkbaar wel. Amper tien jaar later voert Chrétien de Troyes, de hofdichter van Filips van de Elzas, desondanks het magische woud terug ten tonele, nu als achtergrond voor de Arthuriaanse legende. Sindsdien wordt Brocéliande met de regelmaat van de klok vernoemd in middeleeuwse literatuur en geschiedschrijving.

Opmerkelijk is dat gedurende lange tijd niemand met zekerheid de geografische plaats van het betoverde woud kon of wilde verraden. Diverse onderzoekers zijn in de laatste eeuwen echter tot de conclusie gekomen dat het legendarische woud van Brocéliande niets minder is dan het Forêt de Paimpont in Bretagne. Het nu 9.000 hectaren grote woud ligt op een 30-tal kilometer ten zuidwesten van Rennes en draagt de naam van het plaatsje dat sinds mensenheugenis midden in het woud aan zijn geschiedenis schrijft.

Paimpont

Paimpont is een dorpje dat nauwelijks 1.700 inwoner telt. Sinds de prehistorie is de site bewoond, daarvan getuigen de talrijke megalieten in de streek. Maar het is vanaf de 7de eeuw dat het plaatsje naam gaat maken omdat er een klooster wordt opgericht aan de boorden van het deels artificiële meer dat als een spiegel, verloren midden in de groene
bossen, sinds jaar en dag het zonlicht reflecteert ... Tenminste, als het goed weer is.

De majestueuze gebouwen van de abdij zijn er nog steeds en met uitzondering van de kerk worden ze sinds de revolutie voor niet-religieuze doeleinden gebruikt. De dorpskern bereik je via een middeleeuwse toegangspoort. Het dorp bestaat uit slechts een handvol schilderachtige straatjes.

Toegangspoort naar het centrum van Paimpont

Ze vormen de restanten van de oorspronkelijke bebouwing waarin pelgrims die de abdij kwamen bezoeken een onderkomen vonden. Op één van de huizen in de hoofdstraat hangt een gedenkplaat waarop staat dat de weduwe Jeanne Maillot, de moeder van generaal Charles De Gaulle, in dat huis verbleef aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Ze leefde er ondergedoken voor de bezetter, stierf er in 1940 en ligt op het plaatselijke kerkhof begraven.

Paimpont is gelukkig niet enkel een slaperig, sfeervol dorp. Het heeft in tegenstelling tot veel Franse plattelandsgemeenschappen zijn leefbaarheid behouden. De slager, de bakker, enkele stemmige cafés en dito restaurants maken dat het er zowel voor de lokale bevolking als voor de toeristen aangenaam toeven is. Bovendien is er aan de rand van het plaatsje een moderne camperplaats ingericht en de camping municipal is een echte aanrader.

Mystiek woud

Tot voor enkele decennia kon je vrij in het door oude wandelpaden en brandgangen doorkruiste woud rondzwerven en met een stevige wandeling een paar van de plaatsen bezoeken die in de oude sagen worden vernoemd. La Fontaine de Barenton, Le Miroir aux Fées, Le Val sans Retour, Le Tombeau de Merlin, Le Tombeau du Géant ... De namen alleen spreken reeds tot de verbeelding en allemaal zijn ze met een oude sage verbonden. Je kunt ze nu nog gaan bekijken, maar de bospaden zijn al lang niet meer allemaal toegankelijk voor het publiek.

Enorme bosbranden, die in de jongste decennia hele stukken bos vernietigden, zijn daar waarschijnlijk de oorzaak van. Vandaag de dag leiden kortere, gemakkelijke wandelroutes je van nabijgelegen parkeerplaatsen naar je doel.

Loofbossen in Brocéliande

Of je er zult vinden wat je zoekt, of zoals Wace, ietwat teleurgesteld van je avonturen terugkomt, hangt geheel van je eigen verwachtingen af. Heel tastbaar daarentegen is het oude landschap waarvan Paimpont zowat het middelpunt vormt. Grote bospartijen, ruige heide, weiden, in cultuur gebrachte gronden en diverse waterpartijen zorgen samen een voor het oog heel aangenaam lappendeken. In dat golvende landschap liggen her en der pareltjes verspreid, gevormd door oude dorpjes, grote herenboerderijen, oude kerkjes en fiere kastelen. De vergezichten zijn er niet van de lucht en de stilte en de rust is er op veel plaatsen gewoon te snijden.

Industriële archeologie

Een goed voorbeeld van de sporen van vroeg industriële bezigheden in de midden van de natuur is Les Forges. De naam van het gehucht verraadt de link met metaalbewerking. In de onmiddellijke omgeving werd er vanaf de 17de eeuw op relatief grote schaal ijzererts gewonnen. Met houtskool, gemaakt van hout uit het woud, werd daaruit ijzer gewonnen dat verder verwerkt werd voor allerlei doeleinden. Tot ver buiten de Franse grenzen was het metaal van Les Forges bekend.

De kleine leefgemeenschap waarin het destijds allemaal gebeurde ligt schilderachtig naast een grote artificiële waterpartij die eens als krachtbron dienstdeed voor het smelt- en smeedproces. Het geheel is nu een openluchtmuseum. Aan de andere kant van het water kijkt een elegant paviljoen uit over het geheel. In het bij goed weer spiegelgladde water zwemmen massa’s vissen. Ze worden enkel verstoord door de plaatselijke reiger die op zijn maal uit is.

Industriële archeologie in Les Forges

Eeuwenoude kastelen

Een andere bezienswaardigheid is zonder twijfel het Chateau de Trécesson. Dat kasteel, dat uit de 14de eeuw dateert, bevindt zich op het grondgebied van Campéneac, op een plaats waar volgens de geschiedenis reeds in de 8ste eeuw een gebouw stond dat eigendom was van de heren van Ploërmel en Campénéac. Het stoer ogende bouwwerk, omgeven door een flinke waterpartij, heeft zijn uitgesproken middeleeuws karakter behouden én wordt anno 2022 nog steeds bewoond door de eigenaars. Recentelijk veranderde het kasteel en het daarbij behorende landgoed van 166 hectaren van eigenaar.

Château de Comper

De vraagprijs was een kleine twee miljoen euro; niet overdreven voor een plaats met zo’n rijke geschiedenis. Bovendien waren waarschijnlijk ook de plaatselijke spoken in de koop inbegrepen. Verder dan het poortgebouw en de rand van de vijver waarin het slot staat, kom je als gewone sterveling niet. De aanblik van het geheel, en het stille landschap waarin het gelegen is, maakt dat er even halt houden meer dan de moeite waard is. De weg ernaartoe vormt geen probleem voor een camper en voor het kasteel is ruim plaats om rechtsomkeer te kunnen maken.

Château de Comper

Aan kastelen is er trouwens geen gebrek in de streek. Château de Comper bijvoorbeeld ligt vlakbij Concoret. Het wordt voor het eerst vernoemd in 868 als verblijfsplaats van een zekere Salomon, die toen koning van Bretagne was. In de 13de eeuw is het uitgegroeid tot een van de sterkste bolwerken in La Haute Bretagne. De volgende eeuwen is het het toneel van talrijke gewapende conflicten.

Ook de revolutie brengt nog enkele turbulente militaire acties met zich mee. In de moderne tijden keert de rust eindelijk terug over het domein dat zich de laatste jaren heeft heruitgevonden als een kenniscentrum van de Arthuriaanse legendes. Dat het kasteel ook zijn eigen sages heeft, is niet meer dan logisch, eeuwen aan geschiedenis en intriges gaan niet voorbij zonder sporen na te laten.

Château de Comper

Nog steeds in trek

Dat de begoede klasse nog steeds graag in de streek een stekje heeft, blijkt onder meer uit het kasteel van Brocéliande. Dat werd opgetrokken in het begin van de vorige eeuw aan de rand van het Etang du Pas du Houx, dat met zijn 65 hectaren het grootste (artificieel) meer is van de streek. Het kasteeltje, dat als een jachtgoed werd ontworpen, kan niet bezocht worden maar wel gezien vanaf de andere oever van het meer. Niet enkel de grote huizen en domeinen zijn het bezoeken waard. Tal van gehuchtjes, dorpjes en kleine stadjes in de streek hebben heel wat te bieden.

Landhuis in Brocéliande

De wegen ernaartoe zijn allemaal in goede staat en verkeersluw en wedijveren met elkaar om de mooiste vergezichten. Ter plaatse tref je kleine restaurantjes aan die voor schappelijke prijzen smakelijke maaltijden serveren. Niet zelden zijn dat gerechten die je bij ons nergens (meer) op de menukaart vindt. Maak een wandelingetje door de dorpskernen en je ontdekt met zekerheid enkele pareltjes van (vaak zelfs middeleeuwse) architectuur. Goed om weten: heel wat van die dorpjes hebben speciale parkeerplaatsen en/of overnachtingsplaatsen voor campers. Ga je buiten het seizoen waarin de Fransen op verlof zijn, dan is het er allesbehalve druk en dus heerlijk rustig!

Fiere stad

Ben je helemaal in de sfeer en wil je een stad met een middeleeuwse sfeer bezoeken, dan is Josselin een aanrader. De oorsprong van het stadje is wellicht terug te voeren tot de Gallo-Romeinse tijd, maar toen er begin 800 een bedevaartskerk werd opgericht, begonnen de zaken pas goed te draaien. Er werd een heuse kathedraal opgetrokken en aan de rand van de rivier, vlakbij de brug, kwam er een houten kasteel te staan.

Op last van de Engelse koning werden die in 1168 met de grond gelijk gemaakt. Gelukkig voor ons kwamen er later stenen exemplaren voor in de plaats die nu het stadje een heel voorname uitstraling geven. Het is op een mooie dag heerlijk kuieren in de oude binnenstad. Smalle straatjes wisselen af met luchtige pleinen en de architectuur van de huizen gidst je door de eeuwen die het stadje rijk is. Trek er gerust een namiddag voor uit, je zal niet teleurgesteld worden!

Brocéliande

Zin in meer van de Kampeertoerist?

Vraag je proefnummer en vind maandelijks een schat aan informatie:

  • overnachtingsadressen in binnen- en buitenland
  • testverslagen van tenten, vouwwagens, caravans en kampeerauto's
  • reisverhalen en tips voor weekendtrips of langere reizen
  • onderhoudsadvies voor kampeermateriaal
  • nieuwigheden in de kampeerbranche
  • tips en ervaringen van en voor onze lezers
  • updates over wetgeving
Magazine Kampeertoerist