Absorptie- versus compressorkoelkast in camper of caravan
Compressor in opmars
Tekst: Ben Van den Bossche
Foto’s: Thetford
Als we beurzen en dealers bezoeken, stellen we vast dat het gebruik van compressorkoelkasten in opmars is, vooral in campers en vans. Waarom is dat zo? En op basis waarvan kan je een keuze maken?
Wat zijn de verschillen?
Een absorptiekoelkast werkt door middel van een warmtebron zoals gas of elektriciteit om een koelmiddel te verdampen en te condenseren. Dit type koelkast is stil en heeft geen bewegende delen, wat betekent dat er minder kans is op mechanische storingen. Ze zijn ideaal voor gebruik in caravans en campers omdat ze op gas kunnen werken en geen elektriciteit nodig hebben.
Een compressorkoelkast daarentegen gebruikt een compressor om het koelmiddel te comprimeren en te laten circuleren. Dit type koelkast is efficiënter en koelt sneller dan een absorptiekoelkast. Compressorkoelkasten vind je vooral thuis en in commerciële omgevingen, omdat ze betrouwbaarder zijn en beter presteren bij hogere omgevingstemperaturen. Dat heeft nu steeds meer een invloed op het recreatieve gebruik in motorhomes en vans.
Compressorkoelkast
Een compressorkoelkast werkt door middel van een compressor en koelgas om een koeleffect te creëren. De compressor pompt het koelgas door de koelkast, waar het door een reeks spoelen en koelribben stroomt. Terwijl het gas door het systeem stroomt, neemt het warmte op van de binnenkant van de koelkast, waardoor een koeleffect ontstaat en een constante temperatuur wordt bereikt.
Een van de belangrijkste voordelen van een compressorkoelkast is dat deze niet wordt beïnvloed door de buitentemperatuur. Dit betekent dat hij zelfs bij warm weer een constante temperatuur in de koelkast kan handhaven. Een absorptiekoelkast daarentegen kan slechts koelen tot maximaal 20-25 graden onder de buitentemperatuur.
Een ander voordeel van een compressorkoelkast is het lage energieverbruik. Veel modellen zijn speciaal ontworpen om op 12 V te werken, waardoor ze ideaal zijn voor gebruik in campers of caravans. Dit betekent dat ze kunnen worden gevoed door een huishoudaccu of een zonnepaneel, wat bij een absorptiekoelkast heel moeilijk is vanwege het hoge energieverbruik.
Absorptiekoelkast
In plaats van een elektrische compressor te gebruiken om koelmiddel te laten circuleren, maakt een absorptiekoelkast gebruik van een fysische reactie van vloeistof en gas om te koelen. Dit proces zorgt voor het koeleffect van een absorptiekoelkast, en kan worden aangedreven door verschillende energiebronnen zoals 12/24 V, 230 V en gas.
De buitentemperatuur kan de werking van een absorptiekoelkast verminderen omdat deze afhankelijk is van warmte om te koelen. Als het buiten warm is, kan het moeilijker zijn voor de koelkast om warmte uit de binnenruimte te verwijderen, waardoor de koelkast minder efficiënt wordt.
Correct gebruik
Velen hebben zich vast wel eens teleurgesteld uitgelaten over de magere prestatie van hun absorptiekoelkast als ze na een lange rit in de hete zon een lekker biertje bovenhalen. Nauwelijks gekoeld is dat een behoorlijke afknapper.
Dat is vaak een beetje onze eigen schuld. In alle handleidingen voor beginnende kampeerders wordt vermeld dat je een absorptiekoelkast best een dag voor vertrek reeds aanzet. Dan heeft het koelsysteem het iets makkelijker om de boel ook daadwerkelijk koel te houden tijdens de rit.
Weet ook dat je koelkast tijdens de rit op 12 V werkt, in motorhomes is de voedingskabel bijna altijd van een aangepaste diameter om het hoge verbruik aan te kunnen. Dat is bij vele auto-caravan-combinaties een zwak punt. Door het gebruik van ledverlichting zijn de kabeltjes in de 13-polige stekker heel dun en niet geschikt om 10 à 15 ampère te transporteren naar het verwarmingselement van de koelkast. Je zal vast niet de eerste zijn die een bijna gesmolten of hete stekker voelt als je die afkoppelt.
In Kampeertoerist gaven we al lange tijd dan ook de aanbeveling mee om een speciale kabel voor de koelkast aan te leggen. Die kabel moet een diameter van minimaal 6 mm hebben en moet dicht bij de batterij voorzien zijn van een zekering. Zorg er ook voor dat de verbinding wordt uitgeschakeld als je langere tijd stilstaat om te voorkomen dat je de autobatterij helemaal leeg trekt.
Capaciteit berekenen
Vermogen: Het wattage dat het apparaat maximaal opneemt. Dit staat uitgedrukt in watt (W).
Spanning: Het voltage waarop het apparaat werkt. Veel apparaten in huis werken op 230 volt, maar ook veel apparaten werken door een adapter die de spanning omzet van 230 naar een lagere spanning. Soms ook 12 volt. Is dit het geval, dan zou het kunnen dat deze rechtstreeks op je accu aangesloten kan worden.
Wattuur: Het aantal watt dat wordt opgenomen door het apparaat per uur.
Ampère-uur: Het aantal ampère dat opgenomen wordt door het apparaat per uur. Aan de hand van de som van je verbruikers bepaal je je uiteindelijke accu-capaciteit. Ampère-uur vinden we ook terug op de accu. Een accu is bijvoorbeeld 200 Ah, dat betekent dat hij theoretisch 200 uur (h) x 1 ampère (A) = 200 Ah kan leveren. Of 4 uur lang, 50 ampère. Het hangt dus af van het gebruik (hoe meer apparaten er aan staan des te korter de duur van de accu).
Als voorbeeld nemen we de compressorkoelkast die 2,4 A verbruikt. Laat ons aannemen dat we in het zuiden bij warm weer vertoeven, en de koelkast dus 18 uur per dag draait. Dat is al 43,2 Ah (18 u x 2,4 A). Daarnaast zijn er natuurlijk nog andere verbruikers die minder lang aan de stroom zitten, denk maar aan tv, koffieapparaat en verlichting. Om niet te overdrijven, nemen we daarvoor nog eens 43,2 Ah aan. Die twee bij elkaar geteld komt op 86,4 Ah per dag. Teruggerekend naar A is dat 86,4/24= 3,6 A. Een batterij van 95 Ah zal het dus theoretisch 95/3,6= 26 uur kunnen uitzingen. Dat klopt natuurlijk niet, want veel batterijen mag je maar 50% ontladen, zeg maar een halve dag dus. De moderne lithiumbatterijen mag je veel dieper ontladen. Van de 95 Ah hou je er dan nog pakweg 90 over, dat vertaalt zich in één dag verbruik. Na een dag zal je dus moeten bijladen, tenzij je natuurlijk voldoende batterijen aan boord hebt.
230V-koelkast in camper
Als je beschikt over een omvormer, kan een koelkast op 230 V in je camper een uitstekende keuze zijn. Deze koelkasten zijn namelijk veel goedkoper dan de 12V-varianten, maar er zijn wel enkele zaken waar je rekening mee moet houden.
Om een 230V-koelkast te gebruiken heb je een omvormer nodig, tenzij je aan de stroombron op de camping hangt, natuurlijk. Een omvormer zorgt ervoor dat je apparaten op 230 V kunt gebruiken: het transformeert de 12 V van je huishoudaccu naar 230 V.
De grootte van de omvormer moet minimaal 1.000 watt zijn, omdat de startstroom van een 230V-koelkast 10 keer hoger is dan het nominale vermogen. Een koelkast met een vermogen van 70 W zal bij het opstarten 1 tot 2 seconden 700 W verbruiken. Wil je meerdere apparaten tegelijk gebruiken? Let dan op de grootte van je omvormer!
Gebruik van een omvormer heeft ook nadelen, namelijk energieverlies. Tijdens het omvormen van 12 naar 230 volt vindt er een verlies van ongeveer 10% tot 15% plaats. Ook zul je rekening moeten houden met ruststroom. Als je omvormer aan staat en de koelkast niet koelt, verbruikt deze toch nog stroom.
Appelen en peren
We hebben er de technische gegevens van enkele veelgebruikte koelkasten bijgehaald. Een typische Thetford-absorptiekoelkast van 149 liter met 25 l vriesvak gebruik gemiddeld 18 gram gas per uur, in 230V-modus wordt dat 220 watt per uur of bijna 1 A . Op 12 volt spreekt men over 190 watt per uur, dat is wel bijna 16 ampère.
