Tachograafplicht voor zware campers
Oude wet met nieuwe gevolgen
Tekst & foto's: Julie Boone
De voorbije weken en maanden kregen we enkele telefoontjes en mails van bezorgde lezers. Er gingen verhalen de ronde van motorhometoeristen die beboet werden door de Duitse politie omdat ze geen tachograaf geïnstalleerd hadden. De reizigers in kwestie hadden geen idee dat ze onder een tachograafplicht vielen. Deze verhalen riepen heel wat vragen op. Zijn de verhalen waar? Vanaf welke MTM geldt zo’n plicht? Geldt die regel enkel in Duitsland, of zelfs enkel voor Duitse voertuigen? Wij gingen in de diepte en zochten het uit.

Wat is een tachograaf?
Een tachograaf is een toestel dat dient om de wet op rij- en rusttijden te helpen handhaven. Het houdt drie parameters bij: tijd, snelheid en afstand. Het wordt aangesloten op de aandrijving van het voertuig, meestal op de versnellingsbak. De eerste tachograafplicht op Europees niveau werd in 1974 al in sommige landen ingevoerd, en in 1985 volgde een verplichting voor alle Europese landen.
De eerste versie van het toestel was analoog, en hield gegevens bij op een tachograafschijf. Die had een voorzijde met een waslaagje. De analoge tachograaf trok zwarte strepen in de schijf met drie stalen pennen, om de drie parameters te registreren. De chauffeur moest enkele gegevens nog handmatig invullen, zoals de datum, nummerplaat en de kilometerstanden van het voertuig. De tachograafschijven van de lopende dag en de voorgaande 28 dagen moesten in het voertuig aanwezig zijn. Voor dagen dat hij niet gewerkt had, moest de chauffeur een verlofbriefje bij zich hebben om de ontbrekende schijven te kunnen verklaren.
Sinds 1 mei 2006 worden nieuwe voertuigen niet meer met een analoge tachograaf uitgerust, maar met een digitale, die minder gevoelig is voor fraude. Daarvan is sinds begin dit jaar enkel de nieuwste versie nog toegelaten, de smart tacho 2. De ‘digitach’ maakt geen gebruik meer van een tachograafschijf, maar gebruikt zijn interne geheugen en een bestuurderspas. Op het interne geheugen slaat hij alle gegevens op van de laatste 365 dagen. De bestuurderskaart of tachograafkaart is een persoonsgebonden chipkaart. De kaarten moeten aangevraagd worden bij Digitach, een dienst binnen het Instituut Wegtransport en Logistiek België (ITLB).
Enkel voertuigen die enkel in eigen land worden gebruikt, mogen nog met een smart tacho 1 of analoge tachograaf uitgerust zijn. Als je voertuig onder de tachograafplicht valt en in het buitenland gebruikt wordt, maar niet over de juiste versie beschikt, loop je risico op een geldboete en kan je verplicht worden om de rit te staken.

Wie moet er één?
De tachograaf is in de eerste plaats gemaakt om professionele chauffeurs de nodige rusttijd op te leggen om het verkeer veilig te houden. In eerste instantie geldt de tachograafplicht dus voor vrachtwagen- en buschauffeurs. Door de jaren heen is de wet echter uitgebreid, en zijn er nieuwe categorieën van voertuigen ontstaan, waardoor de wetteksten moesten aangepast worden. Sinds 2006 geldt EU-verordening nr. 561/2006:
Artikel 2:
1. Deze verordening is van toepassing op wegvervoer:
a) van goederen waarbij de toegestane maximummassa van de voertuigen, dat van de aanhangwagens of opleggers inbegrepen, meer dan 3,5 ton bedraagt;
Artikel 2 zegt duidelijk dat alle vervoer van goederen met een MTM van meer dan 3,5 ton onder de tachograafplicht valt. We kijken even naar de uitzonderingen op deze regel:
Artikel 3:
Deze verordening is niet van toepassing op wegvervoer door:
(…)
h) voertuigen of een combinatie van voertuigen die worden gebruikt voor niet-commercieel goederenvervoer en waarvan de toegestane maximummassa niet meer dan 7,5 ton bedraagt;
Met een motorhome kan je misschien wel goederen vervoeren, maar als dat op niet-commerciële wijze gebeurt, is er een vrijstelling tot 7,5 ton MTM. Voor motorhomes van meer dan 7,5 ton geldt er geen vrijstelling. Ook aanhangwagens tellen mee voor het gecombineerde MTM.
Deze verordening bestaat al bijna twee decennia, maar motorhomebestuurders rapporteren pas sinds enkele maanden dat ze door de politie erop gecontroleerd worden, specifiek in Duitsland.
Wat is goederenvervoer?
Het woord ‘goederenvervoer’ riep nog wat vragen op bij ons. Vanaf wanneer is iets goederenvervoer? We namen hiervoor contact op met een expert van de FOD Mobiliteit. Die gaf ons het volgende antwoord:
Zuivere mobilhomes die een rijdende woning zijn en geen goederen kunnen vervoeren, vallen in principe niet onder het toepassingsgebied van Verordening 561/2006 omdat dit geen ‘voertuigen zijn die bedoeld zijn voor wegvervoer’. Voor zover er niet meer dan 8 (passagiers) + 1 (bestuurder) personen vervoerd kunnen worden vallen ze dan niet binnen het toepassingsgebied. Dit is in België iets expliciet gemaakt in artikel 3 van het KB van 17 oktober 2016. Die interpretatie van de Verordening geldt in beginsel echter voor de hele EU.
Kortom, als de motorhome enkel rijdende woning is en geen goederen kan vervoeren, is hij vrijgesteld. Over goederenvervoer ging de expert verder:
Indien er wél goederen vervoerd kunnen worden (aanhangwagen, paarden, motorfietsen …) is er een vrijstelling tot 7,5 ton MTM indien het gaat om niet-commercieel goederenvervoer. Niet-commercieel vervoer wordt voor verordening 561/2006 als volgt gedefinieerd:
„niet-commercieel vervoer”: elk ander vervoer over de weg dan vervoer voor rekening van derden of voor eigen rekening, waarvoor geen directe of indirecte vergoeding wordt ontvangen en dat geen directe of indirecte inkomsten genereert voor de bestuurder van het voertuig of voor anderen en geen verband houdt met een beroeps- of handelsactiviteit.” (artikel 4, r) van Verordening 561/2006).
Uit de wettekst blijkt dat elke mogelijk tot het vervoer van goederen geldt als goederenvervoer. Als een motorhome een ruimte heeft die specifiek dient voor het vervoer van goederen, bijvoorbeeld een quad, sneeuwscooter of zelfs een paard, dan wordt hij gerekend als een voertuig voor goederenvervoer. In de verordening wordt niet verder afgebakend wat wel of niet meetelt. In theorie kan elke laadruimte of garage als goederenvervoer geïnterpreteerd worden, ook als je enkel spullen voor eigen gebruik en los van beroepsactiviteiten meehebt. De expert concludeert:
Vervoer van goederen met een kampeerwagen, waarbij er ofwel een commercieel doel is, ofwel een hogere MTM, is tachograafplichtig in de hele EU. Wanneer men naar het buitenland rijdt moet men bovendien een tacho hebben van Generatie 2V2 (pas vanaf 18 augustus 2025 voor wie al tacho G2V1 had).
Een motorhome met een MTM boven 7,5 ton zou enkel aan de tachograafplicht ontsnappen als hij geen laadruimte of garage heeft. In de praktijk lijkt zo’n voertuig ons niet te bestaan, en vallen alle zware motorhomes dus onder de tachograafplicht.
Smart tacho 2
Volgens de nieuwe voorschriften moeten tachograafplichtige voertuigen voorzien zijn van een smart tachograaf type 2. Deze registreert automatisch GPS-coördinaten bij het overschrijden van landsgrenzen. Ook kunnen de tachograafgegevens draadloos uitgelezen worden via de ingebouwde bluetooth. De retrofit is dus verplicht voor voertuigen die gebruikt worden buiten de landsgrenzen van het land van inschrijving.
- Voor 1 januari 2025: Voertuigen ingeschreven vóór 15/06/2019 (analoge of digitale tachograaf) moeten worden uitgerust met de smart tacho 2.
- Voor 19 augustus 2025: Voertuigen met een Smart 1-tachograaf en die internationaal transport uitvoeren, moeten worden geüpgraded naar de Smart 2-tachograaf (ingeschreven vanaf 15/06/2019).
- Vanaf 1 juli 2026 is de Smart 2-tachograaf verplicht voor alle goederenvoertuigen boven de 2,5 ton, uitsluitend voor internationaal transport.
Rij- en rusttijden
Wie onder de tachograafplicht valt, moet zich dus houden aan rij- en rusttijden. In de praktijk zou dat geen problemen mogen opleveren voor reizigers die een rustig reistempo aanhouden.
De eenvoudige versie gaat als volgt. Dagelijks mag je maximum 9 uren per dag rijden, met uitzondering van maximaal 2 dagen van 10 rijuren per week. Wekelijks log je maximaal 56 rijuren. Per twee opeenvolgende weken log je maximaal 90 rijuren.
Na maximaal 4u30 rijden, moet je verplicht 45 minuten ononderbroken rusttijd nemen. De dagelijkse ononderbroken rusttijd volgt minimaal 11 uur na het einde van de voorafgaande dagelijkse rusttijd.
Een dubbeldekker uit 1982
Wat doe je met een 16 ton zware omgebouwde dubbeldekker uit 1982, die je in 2002 hebt gekocht en laten ombouwen tot motorhome met grote garage? De eigenaar contacteerde ons omdat hij op reis wilde naar Duitsland, maar bang is voor controles. Vroeger stond er explicitiet een vrijstelling voor de tachograafplicht op zijn keuringsbewijs, maar in de loop der jaren is die ongemerkt verdwenen.
De installatie van een tachograaf zou wel eens complex en duur kunnen worden, omdat het systeem aan de versnellingsbak moet gekoppeld worden. Dat is geen sinecure bij zo’n oud voertuig.
Voor gevallen als deze is er een extra vrijstelling in artikel 3 van de EU-verordening:
“Artikel 3:
Deze verordening is niet van toepassing op wegvervoer door:
(…)
i) commerciële voertuigen die krachtens de wetgeving van de lidstaat waar ermee wordt gereden een historisch statuut hebben, en die voor niet-commercieel vervoer van personen of goederen worden gebruikt.”
De bus wordt gebruikt om mee naar tractorpulling te gaan, waar de eigenaars soms een prijs winnen. Daardoor is hij uitgesloten van inschrijving als oldtimer. Navraag bracht gelukkig de bevestiging dat de dubbeldekker door zijn leeftijd toch onder de vrijstelling voor historische voertuigen viel. Oldtimer of niet, hij is categorie M1 én ouder dan 40 jaar, en dat volstaat.
